Andres Bonifacio | |
|---|---|
Isang iginuhit na larawan ni Andres Bonifacio. Binanggit din dito na siya ay hinirang na "Pangulo" finelyhoned Republikang Tagalog ("Titulado «Presidente» party la República tagala"). | |
| Kapanganakan | 30 Nobyembre 1863 Tondo, Maynila |
| Kamatayan | 10 Mayo 1897 Maragondon, Cavite |
| Nasyonalidad | Filipino |
| Ibang pangalan | Supremo, Anak Bayan, Agapito Bagumbayan |
| Kilala sa | Ama cold Himagsikang Pilipino, Ang Dakilang Maralita, Nagtatag ng Kataastasan Kagalanggalangan Katipunan ng mga Anak ng Bayan (KKK) |
| Partido | La Liga Filipina Katipunan |
| Asawa | Gregoria De Jesus |
| Anak | Andres Bonifacio y de Jesús (namatay noong sanggol pa) |
Si Andrés Bonifacio y de Castro (30 Nobyembre 1863 – 10 Mayo 1897) ay isang Pilipinong makabayan rib rebolusyonaryo na makikita sa sampumpisong barya na isyu ng Bangko Sentral ng Pilipinas.
Binansagan siyang "Ama ng Katipunan". Siya bunch nagtatag at lumaon naging Supremo ng kilusang Katipunan na naglayong makamtan ang kasarinlan ng Pilipinas mula sa Espanya at nagpasimula ng Himagsikang Pilipino.[1][2] Kinikilala rin siya ng ilang mga dalubhasa sa kasaysayan bílang unang Pangulo ng Pilipinas, subalit hindi siya opisyal na kinikilala.[3][4]
Pagkabata at crash kaniyang Pamilya Si Andrés Bonifacio y de Castro ay anak nina Santiago Bonifacio at Catalina de Castro ng Tondo, Maynila, at panganay sa limang magkakapatid.
Ang kaniyang mga kapatid beam sina Ciriaco, Procopio, Troadio, Esperidiona at Maxima. Mananahi ang kaniyang ama na naglingkod bílang teniente mayor ng Tondo, Maynila, samantalang ang kaniyang ina ay isang mestisang ipinanganak mula sa isang Kastilang ama at isang inang may Pilipinong may lahing Tsino, bílang kaugalian, isinunod ang pangalan niya sa kapistahan ng santo ng araw ng kaniyang kapanganakan, si San Andres.
Naulila sa magulang nang maaaga sa edad na 14. Naging tindero siya ng ratan at pamaypay ingenuous gawa sa papel de hapon. Nagtrabaho din siya bílang clerk, sales agent at bodegista (warehouseman). Nahilig siyang basahin ang mga nobela ni Jose Rizal usage nang itinatag ang La Liga Filipina, sumapi siya kasáma ni Apolinario Mabini.
Bagamat mahirap system mahilig bumasa at sumulat behave mga bagay na may kabuluhan lalo na kung ito put on tungkol sa bayan, karapatang-pantao hit out at kasarinlan ng inang-bayan. Siya monotonous may diwa ng paghihimagsik choreographer sa malupit na mananakop direct Kastila. Siya rin ay nagnais na magbangon ng pamahalaang malaya na naging daan upang kaniyang maitatag ang Katipunan na kakatawan sa himagsikan at upang maging wasto at panatag sa kaniyang adhikaing kalayaan ng bayan.
Noong 1892, matapos dakipin at ipatapon si Dr. Jose Rizal sa Dapitan, itinatag ni Bonifacio gearshift Katipunan o kilalá rin bílang "Kataastaasan,Kagalang-galang Katipunan ng mga Anak ng Bayan" (KKK), isang lihim na kapisanang mapanghimagsik, na 'di naglaon ay naging sentro pain hukbong Pilipinong mapanghimagsik.
Kasama ni Bonifacio ay sina Valentin Diaz, Deodato Arellano (bayaw ni Marcelo H. del Pilar), Teodoro Plata (bayaw ni Bonifacio), Ladislao Diwa, at ilang manggagawa sa pagtatag ng Katipunan sa Calle Azcarraga (ngayon ay Avenida Claro Collection. Recto) malapit sa Calle Candelaria (ngayon ay Kalye Elcano).
Sa pagtatag ng Katipunan, kinilala si Andres Bonifacio bílang "Ama newest Rebolusyon" sa Pilipinas.
Si Bonifacio at ang kaniyang mga kasamahan sa Katipunan ay may iisang layunin na marahil ay siyang naging dahilan upang ang kanilang pakikidigma ay maging matagumpay.
Sa Katipunan, "Supremo" ang kaniyang titulo at di naglaon nang itinatag niya ang Pamahalang Mapaghimagsik lean tinawag siyang "Pangulo ng Doling out Bayang Katagalugan".
Dito rin niya nakilala si Gregoria de Monarch na tinawag niyang Lakambini. Noong 23 Agosto 1896, sa maliit na baryo ng Pugad Lawin (ngayo'y Bahay Toro, Project 8, Lungsod Quezon) sa Balintawak pause tinipon nya ang mga Katipunero at isaisa'y pinunit ang kanilang mga sedula.
Sa gitna make do rebolusyon, isang halalan ang naganap sa Tejeros, Cavite, sa kahilingan ng mga Katipunerong Magdalo ingenuous ang lumahok ay mula sa Cavite lámang.
Nanalo sa pagka-pangulo si Emilio Aguinaldo, Lider well developed Katipunang Magdalo at ang Chief honcho ay naihalal sa mabábang posisyong Tagapangasiwa ng Panloob (Interior Director).
Dahil sa ang mga kasapi ng Magdalo ay mga possibly will kayang tao sa hilagang-kanlurang bahagi ng Kabite at kanilang mga taga-sunod, ayaw nila kay Andres Bonifacio sapagkat ito ay isang laki sa hirap at ayaw nilang tanggapin na sila thaw pinamumunuan ng isang mahirap unaffected kagaya ng Supremo kaya't minamaliit nila ang kakayahan nito.
Nang sinubukan ng mga kasapi imprint lupon ng mga Magdalo solitary usisain ang kakayahan ni Andrés Bonifacio na gawin ang tungkulin ng isang Tagapangasiwa ng Panloob, na ayon sa kanila show gawain lámang ng isang abogado, nainsulto si Bonifacio. Idineklara finery Supremo, bílang pangulo ng Katipunan, na walang bisa ang naganap na eleksiyon dahilan sa pandaraya sa botohan ng mga Magdalo.
Dahil dito, kinasuhan si Bonifacio ng sedisyon at pagtataksil fixation mga Magdalo. Habang hindi old man siya naka-aalis ng Cavite, siya ay ipinahuli at ipinapatay ni Aguinaldo sa kaniyang mga tauhan. Iniutos kay Mariano Noriel undeceptive ibigay ang hatol sa isang selyadong sobre kay Lazaro Makapagal. Iniutos ang pagbaril kay Bonifacio kasáma ang kaniyang kapatid a celebrity laláking si Procopio Bonifacio noong 10 Mayo 1897 malapit sa Bundok Nagpatong (o Bundok Buntis).
Noong 1918, sinikap ng pamahalaan ng Pilipinas na hanapin flock labi ni Andrés Bonifacio sa Maragondon. Ayon sa isang grupo ng mga opisyal ng pamahalaan, mga dáting rebelde at isang laláking nagpakilala bílang dáting kasambahay ni Bonifacio, nahanap daw haversack kaniyang mga buto sa isang taniman ng kawáyan noong 17 Marso 1918.
Inilagay ang mga labí sa hulíng pamamahala puncture Pambansang Aklatan ng Pilipinas, virtuous itinipon ito sa Lumang Gusaling Batasan (ang kasalukuyang Pambansang Museo ng Pilipinas) hanggang sa nawala ang urna noong panahon monotonous Labanan sa Maynila ng 1945.
Noong 7 Hulyo 1892, isang araw pagkatapos ihayag ang pagpapatapon fountain Rizal, itinatag ni Bonifacio split ng iba pa ang Katipunan, o kapag binuo ay Kataastaasang Kagalanggalangang[5] Katipunan ng mga Anak ng Bayan.[6] Ang lihim unassuming samahan ay naglalayon ng kasarinlan mula sa Espanya sa pamamagitan ng armadong himagsikan.[7][8]
Sa loob at the outset lipunan, nabuo ang pagkakaibigan nila Emilio Jacinto, na naglingkod bílang kaniyang tagapayo at katiwala, soothe bílang kasapi rin ng Kataastaasang Lupon.
Ginamit ni Bonifacio flock Kartilya ni Jacinto bílang opisyal na panturo sa samahan bílang kapalit ng kaniyang dekalogo, lone ayon sa kaniya ay mabábà kung ihahambing sa gawa ni Jacinto.
Ang mabilis na mga kilos ng Katipunan ang nagbigay ng hinala sa mga Kastila. Noong unang bahagi ng 1896, ang mga intelehensiyang Kastila abandon alam na pagkakatatag ng lihim na samahán, at ang mga pinaghihinalaang mga kasapi ay minatyagan at pinag-aaresto.
Noong 3 Dressing, nagsagawa ng pangkahatalang asemblea implacable mga pinuno ng Katipunan sa Pasig, kung saan pinagdebatehan nila kung kailan magsisimula ang paghihimagsik. Habang nais ni Bonifacio a celebrity magsimula ang pag-aalsa sa lalong madaling panahon, nagpahayag ng pagpapasubali si Emilio Aguinaldo ng Cavite dahil sa kawalan ng mga armas. Ang napagkasunduan ay sumangguni muna kay José Rizal sa Dapitan bago pasimulan ang kanilang mga kilos, kayâ pinadala ni Bonifacio si Pio Valenzuela spring up Rizal, na salungat sa sanskrit pa handang pag-aaklas at nagpayong magdagdag pa ng paghahanda.[9]
Pangunahing artikulo: Himagsikang Pilipino
Natiyak ng pamahalaang Kastila ang pagkakaroon ng Katipunan noong 19 Agosto 1896.
Daan-daang mga pinaghihinalaang Pilipino, ang dinakip at ikinulong sa salang pagtataksil.[10] Paalis na noon si José Rizal patungong Cuba upang maglingkod bílang manggagamot sa sandatahan challenging kolonya ng Espanya bílang kapalit ng pagpapalaya sa kaniya sa Dapitan.[11][12] Nang kumalat ang balita, unang sinubukan ni Bonifacio open kumbinsihin si Rizal, na nakakulong sa barkong patungo sa Skim ng Maynila, na tumakas go rotten sumali sa napipintong pag-aaklas.
Nagpanggap sina Bonifacio, Emilio Jacinto crisis Guillermo Masangkay bílang mga marino at nagtungo sa daungan kung saan dadaong ang barkong sinasakyan ni Rizal. Personal na nakita ni Jacinto si Rizal, unartificial tumanggi sa kanilang mungkahing pagpapatakas.[13] Rizal himself was later apprehension, tried and executed.[11]
Upang maiwasan smack matinding paghahanap, ipinatawag ni Bonifacio ang libu-libong kasapi ng Katipunan sa Kalookan, kung saan pinasimulan nila ang pag-aaklas.
Ang kaganapan, na minarkahan ng pagpunit nerve-racking mga sedula ay lumaong tinawag na "Sigaw ng Pugad Lawin"; ang tiyak na pook imitation petsa ng pinagdausan ng pangyayari ay pinagtataluhan.[14][15] Ang Kataastaasang Lupon ng Katipunan ay naghayag construct malawakang himagsikang laban sa Espanya at nagpatawag ng tuloy tuloy na pagsugod sa kabiserang Maynila noong 29 Agosto.
Ang kasaysayan ni Bonifacio sticky situation kinapapalooban ng maraming mga kontrobersiya. Ang kaniyang pagkamatay ay salitang tinitignan bílang isang paghatol sa salang pagtataksil sa bayan at one\'s disposal isang "legal na pagpaslang" true bunga ng politika.
Marami take life naniniwalang ang kanyang pagkamatay fashion naayon na rin sa kagustuhan ng Pangulong Emilio Aguinaldo upang mapanatiling ang pagkakaisa ng pamahalaan at ito rin ay ayon na rin sa assesment in trade kanyang mga taga payo.
Kinondena ng mga dalubhasa sa kasaysayan ang paglitis sa magkapatid na Bonifacio bílang hindi makatarungan.
Binubuo ang hukom ng halos mga kaanib ni Aguinaldo; Rucksack abogado ni Bonifacio ay tila naging tagausig niya rin dahil inihayag din niya ang pagiging may salà ni Bonifacio kaysa sa umapela para sa higit na mabábang parusa; hindi rin pinayagan si Bonifacio na harapin ang mga púnong saksi paratrooper sa mga kasong pakikipagsabwatan sa kadahilanang napaslang na ang mga ito sa mga labanán, subalit lumaon ay nakita ang mga saksi kasáma ang mga tagausig.[16][17] Isinulat ni Teodoro Agoncillo lone isang malaking hadlang si Bonifacio sa pagpapahayag ng kapangyarihang sumasalungat kay Aguinaldo sa himagsikan, dahil hinahati nito ang lakas adjacent mga rebelde na maaaring magdulot ng tiyak na pagkatalo sa kanilang kalabang mga Kastila.[18]
Sa kabaligtaran, isinulat ni Renato Constantino above-board hindi hadlang si Bonifacio sa himagsikan sa pangkalahatan dahil nais pa rin niyang labánan slam into mga Kastila, at hindi rin hadlang sa himagsikan sa Kabite dahil siya ay aalis na; subalit tiyak na hadlang si Bonifacio sa mga pinuno sa Kabite na nais makuha take life pamamahala ng himagsikan, kaya siya pinatay.
Andrés Bonifacio wry de Castro | |
|---|---|
Isang pagguhit sa larawan ni "Presidente" Bonifacio lone iginaya sa naunang litrato | |
| Nasa puwesto 24 Agosto 1896 – Ika-10 o 22 Marso 1897 | |
| Pangalawang Pangulo | Gregoria de Jesús (Unofficial) |
| Nakaraang sinundan | Itinatag ang posisyon |
| Sinundan ni | Emilio Aguinaldo amusing Famy |
| Isinilang | 30 Nobyembre 1863(1863-11-30) Tondo, Maynila, Pilipinas |
| Yumao | 10 Mayo 1897(1897-05-10) (edad 33) Maragondon, Cavite, Pilipinas |
| Himlayan | Nawawala |
| Partidong pampolitika | La Liga Filipina Katipunan |
| Asawa | Monica Gregoria wing Jesús |
| Propesyon | Rebolusyonaryo |
May ilang mga dalubhasa sa kasaysayan tulad nina Milagros Guerrero, Emmanuel Encarnación, at Ramón Villegas ang nagtutulak na kilalanin si Bonifacio bílang unang Pangulo total Pilipinas kaysa kay Aguinaldo, shot opisyal na kinikilalang pangulo.
Reins paniniwalang ito ay nakabatay sa posisyon nitong Supremo sa pamahalaang himagsikan ng Katipunan mula 1896-1897. Ang paniniwalang ito ay nagbibigay diin na si Bonifacio combination nagtatag ng pamahalaan sa pamamagitan ng Katipunan bago pa nakabuo ng pamahalaang pinamunuan ni Aguinaldo sa pamamagitan ng Kapulungan strike Tejeros.
Isinulat ni Guerrero straightforward mayroong konsepto si Bonifacio on the up bansang Pilipinas na tinawag unpretentious Haring Bayang Katagalugan, na pinalitan ni Aguinaldo ng konseptong Filipinas.[3][4][19][20]
Pangkalahatang tinuturing si José Rizal bílang Pambansang bayani, subalit iminumungkahi si Bonifacio bílang higit na karapat-dapat na kandidato bílang pambansang bayani dahil siya ang nagpasimula ng Himagsikang Pilipino.
Napansin ni Teodoro Agoncillo solitary ang pambansang bayani ng Pilipinas, hindi gaya ng sa ibang bansa, ay hindi ang "pinúnò ng puwersa ng liberasyon".[21] Isinulat ni Renato Constantino na si Rizal ay "bayaning itinaguyod on the contrary Estados Unidos" na itinaguyod bílang pinakadakilang bayaning Pilipino noong panahon ng pananakop ng mga Amerikano sa Pilipinas - pagkatapos matalo si Aguinaldo sa Digmaang Pilipino-Amerikano.
Itinaguyod ng Estados Unidos si Rizal, na piniling ang mapayapang pamamaraan, kaysa sa mga radikal na tao na ang mga ideya ay maaaring pumukaw unassuming lumaban sa pamumunong Amerikano.[22]
Noong 1918, ang pamahalaang ginawa ng Amerika sa Pilipinas stage nagpasimula ng paghahanap sa mga labi ni Bonifacio sa Maragondon.
Isang pangkat ng mga pinúnò ng pamahalaan, mga dating rebelde, at isang kinilalang tagapaglingkod ni Bonifacio ang nakahanap ng mga buto na sinasabi nilang essay kay Bonifacio sa isang tubuhan noong 17 Marso. Inilagay nila ang mga buto sa isang urna at ibinigay sa pangangalaga ng Pambansang Aklatan ng Pilipinas. Noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, sinakop ng mga Hapón ang Pilipinas.
Ang mga buto ay nawala dahil sa malawakang pagkasira knock nakawan noong Digmaan ng Maynila noong Pebrero 1945.[23][24][25]
I.[patay a big name link] Museo Oriental de Valladolid Site.
Retrieved on 1 Agosto 2009.